نظام آراستگی یا همان نظام 5S از مهم ترین دستورالعمل هایی است که به منظور بهبود ظاهر می بایست در هر سازمان و مکانی اجرا گردد. آراستگی بسته به موقعیت مترادف نظافت نیز می تواند باشد. معنی فایو اس چیست ؟ مفهوم 5s به زبان ساده و رعایت نظام آراستگی مزایای بسیاری دارد از جمله: موجب جلوگیری از اتلاف منابع، بهبود کیفیت، افزایش رضایت کارکنان، ارتقا بهره وری، بهبود جلوه های بصری، افزایش طول عمر مفید تجهیزات و… که با توجه به دستورالعمل های موجود به منظور برقراری نظام آراستگی و درک معنی کلمه آراستگی ، همه مزایای بالا به سادگی قابل دستیابی می باشند. درست همان طور که از مفهوم و معنی اراستگی برمی‌آید، از مهم ترین ملزومات برقراری نظام آراستگی 5s، نظافت مداوم و جلوگیری از بهم ریختگی و آلوده شدن سطوح می باشد. از موثر ترین روش های نظافت محیط به منظور رعایت نظام 5s بهره گیری از دستگاه های نظافت صنعتی می باشد. در ادامه به توصیف و بررسی معنی 5s خواهیم پرداخت. اصلا 5s مخفف چیست؟

فایو اس (5S) چیست؟

و اما فایو اس چیست ؟ معنی ۵ s یا سیستم نظام آراستگی یک سیستم سازمان یافته برای بهبود عملکرد در سیستم می باشد. این واژه اختصاری (فایواس) از ترکیب چند کلمه ژاپنی می باشد. که در ادامه به تفکیک هر کدام را توضیح می دهیم و می‌گوییم معنی 5s چیست: ۱) seiri: به معنی تفکیک و پاکسازی می باشد؛ در اصل در این مرحله می بایست با تفکیک وسائل غیرضروری و دور ریختن آن ها از شلوغ بودن محیط جلوگیری نمود. معادل انگلیسی این مرحله structure می باشد که با مفهوم sort کردن در نظر گرفته شده است. ۲) seiton: به معنی مرتب کردن و نظم بخشی به محیط و چیدمان وسائل به ترتیب است. معادل انگلیسی این مورد systematize با مفهوم organize است. ۳) seiso: به معنی تمیزی و پاکیزگی است که می بایست در این مرحله همه انواع آلودگی ها را از بین برد. معادل انگلیسی در این مرحله sanitize با مفهوم اصلی clean می باشد. ۴) seiketsu: در این مرحله می بایست به حفظ سلامتی و افزایش بهداشت محیط توجه نمود. در حقیقت این بخش در رابطه با استاندارد سازی محیط می باشد که در نتیجه موجب بهبود امنیت و بهداشت نیز می گردد. رعایت اصول بهداشتی و پایبندی به دستورالعمل نظافت بیمارستان از مهم ترین قسمت های ضروری در اماکن بهداشتی و درمانی است. این‌جاست که اهمیت توجه به اصول 5s اهمیت پیدا میکند. معادل انگلیسی برای مرحله بهداشت standardize است که مفهوم آن نیز hygiene می باشد. ۵) shitsuke: آخرین بند از نظام فایو اس در رابطه با سازمان یافتگی و نظم نهایی مجموعه می باشد. واژه انگلیسی که برای این بند در نظر گرفته شده self-discipline میباشد که به مفهوم و معنی discipline است. موارد ذکر شده مراحل 5s و دستورالعمل هایی است که با رعایت منظم آن ها می توان به نظام 5s در محیط دست یافت. هدف نهایی این نظام بهبود زیبایی و افزایش سلامت برای کارکنان و در نتیجه بهره وری کل مجموعه می باشد.

مهم ترین بخش هر نظافتی استفاده از دستگاه های مناسب برای تمیز کردن قسمت های مختلف است. برای مثال با استفاده از به اصطلاح  vacuum cleaner که همان جاروبرقی به انگلیسی است، می‌توان بسیاری از زباله‌ها و الودگی ها را از سطوح جمع آوری کرد که البته هر نوع از انواع جاروبرقی صنعتی مناسب نوع خاصی از آلودگی هاست.

روش های برقراری نظام و سیستم 5S در یک مجموعه

با بهره گیری از نیرو های متخصص و زبده و آموزش نظام فایو اس به آن ها می توان با توجه به قوانین فایواس به ترتیب نظام آراستگی را در مجموعه برقرار نمود. شاید مرحله ای که بیشترین پیچیدگی را در بین مراحل ۵ s داشته باشد، مرحله ۳ یعنی زمان نظافت و برقراری پاکیزگی در مجموعه می باشد. به همین منظور می بایست دستورالعمل مشخصی برای نظافت محیط در بر داشت تا بدون گیر افتادن در مرحله ۳، به سرعت و در بهینه ترین حالت نظام فایو اس را در مجموعه برقرار کرد. یکی از کاربردی ترین روش ها به منظور پاکیزه سازی محیط استفاده از تجهیزات نظافت صنعتی می باشد که به طور کامل مطابق با قوانین برقراری نظام آراستگی است. با توجه به نیاز های هر مجموعه می توان از دستگاه های متفاوت نظافت صنعتی مانند اسکرابر، سوییپر، واترجت صنعتی، جاروبرقی صنعتی، پولیشر، ترولی های نظافتی دستی، بخارشوی، فرش و موکت شوی و حتی مواد شوینده صنعتی استفاده نمود. استفاده از چنین تجهیزاتی موجب تسریع در روند نظافت و انجام مرحله سوم نظام آراستگی در بهینه ترین حالت ممکن می شود و به همین ترتیب می توان وقت و نیروی بیشتر را برای دیگر فرآیند های فایو اس قرار داد.

مزایای بهره مندی از تعریف 5S (نظام آراستگی)

شستشوی کف سالن اماکن مختلف با مقیاس و متراژ بزرگ از حیاتی‌ترین بخش‌های یک نطافت اصولی و کارآمد است که البته زمان و هزینه‌ی زیادی میطلبد. بهترین راه استفاده از انواع اسکرابر است که می تواند در کمترین زمان ممکن و با صرف حداقل انرژی و وقت بهترین تمیزی را به ارمغان بیاورد. از مهم ترین ویژگی های بهره مندی از نظام آراستگی یا همان نظام 5s زیبایی بیشتر مجموعه و آرامش کارکنان می باشد اما در ضمن برقراری پاکیزگی و زیبایی استفاده از نظام فایو اس مزایای بسیار زیادی دارد که در ادامه برخی از آن ها بازگو می شوند. از انباشته شدن ضایعات در مجموعه ها جلوگیری می شود، فروش کالا هایی که مدت ها در انبار بوده و فراموش شده اند به دلیل مرتب شدن و نمایان شدن، بهبود امنیت محیط و جلوگیری از احتراق، انفجار و… به دلیل چیدمان غیرمنظم، ایجاد فرهنگ پیشگیری در جایگزینی درمان، افزایش طول عمر تجهیزات، رنگ آمیزی مناسب در مجموعه و بهبود جلوه بصری، آمادگی همیشگی محیط کار و مجموعه برای مراجعه مشتری در هر زمان، سهولت کاربری در مجموعه به دلیل نظم یافتگی تجهیزات، بهبود وضعیت اقتصادی مجموعه به دلیل کاهش هزینه های ناشی از نظافت و تعمیرات و همچنین افزایش فروش، کاهش زمان تلف شده توسط پرسنلی به دلیل کاهش مدت زمان یافتن پس از جستجو، آسایش روحی پرسنل و علاقمندی بیشتر آنان به محیط کار خود، رشد خلاقیت و تفکر پرسنل به دنبال آرامش کامل و… . همه موارد ذکر شده موجب بهینگی فرآیند های کاری و در نتیجه افزایش بهره وری در کل مجموعه می گردد. بسیاری از لوازم و تجهیزات کارخانجات حاوی مواد مضر صنعتی و شیمیایی بر روی بدنه‌ی خود هستند که بهتر است به کمک کارواش صنعتی بدون دخالت دست حذف و از بین بروند.