در صنایع روش های مکانیکی و پنوماتیک برای انتقال مواد در حجم های بالا به کار می رود. انتقال مواد به صورت مکانیکی با استفاده از نوار نقاله و یا پیچ حلزونی انجام می گیرد. نوار نقاله ها به وسیله موتور یا چرخ دنده راه اندازی می شوند و به دلیل انجام جا به جایی مواد با فضای باز مواد در حین حرکت بر روی نوار نقاله به اطراف پرتاب شده و گرد و غبار در هوا منتشر می شود که نتیجه آن اتلاف مواد و ایجاد آلودگی است. سیستم انتقال پنوماتیک یک سیستم برای انتقال انواع مواد پودری، گرانول، فله های مواد خشک و مایعات در صنایع بوده که به دو روش فشار منفی (مکش) و فشار مثبت (دمش) انجام می گیرد. سامانه پنوماتیک مواد را در یک سیستم کاملاً بسته انتقال می دهد که سبب شده مواد به بیرون راه پیدا نکرده و هدر نرود. بنابراین جا به جایی مواد پنوماتیک یک روش مقرون به صرفه و تمیز به شمار می آید.
انواع سامانه انتقال مواد پنوماتیک
به منظور انتقال مواد پنوماتیک یا انتقال با جریان هوا دو روش ارائه می شود: دمش و مکش. دمش به سیستمی گفته می شود که هوای فشرده شده مواد را به حرکت در می آورد و در سیستم مکشی جا به جایی مواد توسط ایجاد خلا صورت می پذیرد. هر دو روش دمش و مکش برای انتقال مواد با چگالی بالا و چگالی پایین قابل استفاده می باشد.
انتقال مواد با دمش
اساس کار انتقال مواد با دمش بر تولید جریان هوای پر فشار مثبت است که معمولاً به وسیله کمپرسور هوا و یا دمنده جا به جایی مثبت ایجاد می شود. اجزای اصلی تشکیل دهنده سیستم مکش مخزن تحت فشار (مخزن رابط)، لوله های انتقال و یک گیرنده است که تعادل سیستم را بر قرار می کند. نحوه عملکرد این سیستم به گونه ای است که مواد بین کمپرسور هوا و مخزن رابط قرار می گیرد و هوای فشرده مواد را به سمت مخزن رابط هل می دهد. در مخزن رابط فیلتر قدرتمندی قرار می گیرد تا اگر ذرات ریز و پودری را در خود نگه دارد و آن ها را از دیگر مواد جدا سازی کند. سیستم دمشی برای انتقال مواد سنگین تر در مسافت های طولانی تر مناسب است.
انتقال مواد مکش
جا به جایی ماده مکشی با استفاده از دستگاه مکنده صنعتی و مخزن رابط سایکلون دار انجام می گیرد. مکنده صنعتی با ایجاد فشار منفی (خلا) مواد را مکش کرده و از طریق لوله انتقال به درون مخزن رابط هدایت می کند که در این حالت ماده وارد مکنده نمی شود. نیروی گرانش زمین موجب شده مواد در مخزن رابط مخروطی شکل ریخته شوند. از طرفی فیلتر داخلی مخزن رابط گرد و غبار و ذرات ریز پودری را از دیگر مواد جدا می کند. به دلیل شکل مخروطی مخزن تحت فشار مواد با سهولت قابل تخلیه هستند. مکنده جا به جایی مواد برای جا به جایی در مسافت های کوتاه ارجحیت دارند و برای محصولاتی که بسته بندی و یا دو شاخه می شوند مناسب می باشد.
مزایای انتقال مواد پنوماتیک نسبت به انتقال مواد مکانیکی
روش ایده آل جهت جا به جایی مایعات، ذرات ریز، سیمان، کربن سیاه، نشاسته، شکر، آرد، گلوله های پلاستیکی، رزین، زغال سنگ، شن و ماسه، پودر سنگ آهن، محصولات غذایی، مواد پودری و انواع دیگر مواد، انتقال پنوماتیک می باشد زیرا که با سرعت بالا و کیفیت بسیار مطلوب این وظیفه را انجام می دهد. این در حالی است که جا به جایی این مواد با استفاده از نوار نقاله سبب ایجاد آلودگی و هدر رفت محصولات می شود. از دیگر ویژگی های برتر انتقال پنوماتیک عبارت اند از:
مسیریابی ساده
انتقال مواد پنوماتیک در مقایسه با سیستم مکانیکی به تسهیل مسیر یابی کمک می کند. به عنوان مثال نوار نقاله تنها در یک خط مستقیم حرکت کرده و با توجه به میزان شیب محدودیت دارد. علاوه بر این سیستم های پیچ حلزونی نیاز به نصب دقیق و تراز دارند. در حالی که با استفاده از مکنده جا به جایی مواد مسیر یابی به مراتب آسان تر بوده و خط انتقال شامل لوله های ساده ای می شود که در هر دو مسیر افقی و عمودی مواد را جا به جا می کند. مکنده ها با سهولت به کار می روند و نیازی به فونداسیون و قاب پشتیبان ندارند. از مکنده می توان در شرایطی استفاده نمود که تراکم تجهیزات وجود دارد و این دستگاه از قدرت مانور برخوردار است اما در انتقال مکانیکی موانع باید کنار گذاشته شوند که خود مستلزم صرف هزینه های گزاف و وقت زیاد می باشد.
روشی پاکیزه و ایمن
در هنگام جا به جایی مواد با نوار نقاله مواد نشت کرده و به اطراف می ریزند و چون نوار نقاله در مسیر صاف حرکت می کند در صورت وجود پیچش در طول مسیر و انتقال به یک نوار دیگر مقدار بیشتری از مواد در محیط پخش می شود. اگر مواد سمی و خطرناک باشند نشت آن ها می تواند حادثه ساز باشد و برای جمع آوری این مواد فرآیند انتقال باید متوقف گردد. از آن جایی که مسیر جا به جایی مواد با استفاده از مکنده محصور شده است از انتشار ذرات خطرناک و گرد و غبار سمی و مواد اشتعال زا به محیط جلوگیری می شود و از سلامت کارکنان حفاظت می کند. هم چنین انتقال پنوماتیک مانع از آلوده شدن مواد حساس مانند محصولات غذایی می شود.
نگه داری آسان
نوار نقاله ها از تعداد زیادی قطعات متحرک مانند غلتک، یاتاقان و … تشکیل شده اند که دچار استهلاک شده و به طور پیوسته نیاز به تعمیر و نگه داری دارد، در نتیجه هزینه های عملیاتی و نیروهای انسانی افزایش می یابد. اگر به این قطعات رسیدگی دائمی و مناسب نشود می تواند حوادث و سوانح ایجاد کند. مکنده صنعتی برای انتقال مواد پنوماتیک قطعات متحرک کمتری دارد و در نتیجه دستگاه استهلاک ندارد و بهره وری و کارایی مکنده نسبت به روش مکانیکی افزایش چشمگیری خواهد داشت. مکنده نیاز به تعمیر و نگه داری ندارد و در آن تنها نظافت فیلتر از اهمیت زیادی برخوردار است.
لینک های مفید :
مکنده انتقال مواد : فهرستی از محصولات
